Tiên học lễ

TT - Ngày mẹ mất, tôi thường đến nhà thờ nhỏ gọi là nhà nguyện ở Paris 7, nơi có xác bà Thánh Catherine Labouré chết từ năm 1876 hãy còn nguyên vẹn trong hòm kính. Như hầu hết các nơi đông đảo tín đồ, nhà nguyện có quầy hàng nho nhỏ bày bán linh tinh quà đạo, đặc biệt là mề đay huyền diệu mà ai đến lần đầu cũng thỉnh về chí ít vài tá cho bè bạn họ hàng.

Trên mề đay in hình Đức Mẹ theo bóng dáng đã hiện ra cho bà Catherine Labouré thấy. Tín hữu đến cầu nguyện, thành tâm tin tưởng. Riêng tôi thì nghĩ phải chi mình đến đây sớm hơn để có mề đay cài dưới gối nằm thì mẹ vẫn... chưa qua bên kia thế giới.

Nhà nguyện thường rải rác người ngồi, mỗi người một băng dài bởi chẳng ai muốn ngồi cạnh người xa lạ. Một chiều, con chiên đang yên ả cầu nguyện thì ở cửa lao xao: có nhóm du khách Nhật Bản đang vào. Vì họ đông, khoảng 40 người, nên tự động mọi người đứng lên dồn về một phía, nhường chỗ cho nhóm người Nhật ngồi chung. Một người trẻ tuổi đi vào phía nhà sau, lát sau đi ra dưới lớp áo cha đạo.

Cả phòng yên lặng, trang nghiêm chờ đợi. Ông cha bắt đầu làm lễ. Một cách kính cẩn, mắt ông lim dim sau tròng kính và ngân nga những gì chẳng biết nhưng chắc cũng như tôi, mọi người mường tượng là Suzuki Honda Toyota Yamamoto Kikoman Yamamoto Kawabata Mishima... nên ai cũng khúc khích cười. Tiếng cười dù nén cũng nghe rất rõ. Nhưng ai cười cứ cười, ông cha giảng đạo bằng tiếng mẹ đẻ cứ giảng.

Rồi thiên hạ lại lo thì thầm với niềm riêng của mình, chẳng còn để ý đến buổi lễ tiếng châu Á dị kỳ ấy nữa. Đến đoạn đứng lên, lúc chúc lành, ngoài sự tưởng tượng của mọi người: cả phái đoàn 40 thân thể cúi rạp xuống chào đám con chiên rải rác dãy ghế bên kia trước khi ngước lên rồi lại rạp thấp chào nhau giữa họ. Đám con chiên đa màu da bên kia lúng túng, bất ngờ chẳng biết làm gì nên dù họ rạp chào rất lâu trước mắt mình, cũng chỉ vài cái đầu gật gật ngơ ngơ ngường ngượng...

Rồi họ ngồi xuống. Ông cha lại tiếp tục rao giảng và chúng tôi tưởng cũng nghe Mishima Kawabata Yamamoto Kikoman Yamamoto Toyota Honda Suzuki... Amen... nhưng không ai cười nữa. Xong, cả phái đoàn lao xao lặng lẽ ra cửa trước khi cúi chào, lần này được nhiều người chào đáp lại, e ấp. Khi họ đi rồi, cả phòng im lặng nhìn theo rất lâu. Một tình cảm lặng lẽ đâm suốt thịt da những người có mặt, lạ lẫm bàng hoàng và kính trọng...

Bữa đó ra về, tôi nghĩ mình vừa được chứng kiến một bài học giản dị mà tuyệt vời. Thái độ cư xử là một biểu hiện văn hóa. Con chiên hôm đó không hiểu tiếng Nhật nhưng hiểu lễ giáo người Nhật - nó còn quan trọng hơn ngôn ngữ và trí tuệ. Mà ông cha mình cũng dạy rồi: tiên học lễ...